W jakich firmach obowiązuje PPK?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, który obowiązuje w firmach zatrudniających co najmniej jedną osobę na umowie o pracę. Program ten został zaprojektowany jako długoterminowe rozwiązanie finansowe, które ma pomóc polskim pracownikom gromadzić dodatkowy kapitał emerytalny przy wsparciu pracodawcy i państwa [1].

Wdrożenie PPK stanowi obowiązek dla znacznej części polskich przedsiębiorstw, a system charakteryzuje się trzystronnym finansowaniem – składki wpłacają pracownicy, pracodawcy oraz państwo. Mechanizm ten został stworzony w celu zwiększenia oszczędności emerytalnych Polaków i zapewnienia im dodatkowego bezpieczeństwa finansowego na okres po zakończeniu aktywności zawodowej.

Jakie firmy mają obowiązek prowadzenia PPK

Obowiązek utworzenia PPK dotyczy wszystkich firm zatrudniających co najmniej jednego pracownika na umowie o pracę. Oznacza to, że nawet najmniejsze przedsiębiorstwa, które zatrudniają tylko jedną osobę na podstawie stosunku pracy, muszą wdrożyć Pracownicze Plany Kapitałowe [1].

Ponadto, obowiązek ten rozciąga się również na inne podmioty zatrudniające osoby fizyczne na podstawie umów cywilnoprawnych, jeśli zatrudnienie przekracza określone limity czasowe i finansowe. Kluczowe znaczenie ma tutaj charakter prawny zatrudnienia oraz jego trwałość.

Wyjątkami od obowiązku prowadzenia PPK są jedynie szczególne przypadki określone w przepisach prawa. Praktycznie oznacza to, że zdecydowana większość polskich firm musi przystąpić do systemu PPK, niezależnie od wielkości czy branży, w jakiej działają.

Proces wdrażania PPK w przedsiębiorstwach

Procedura uruchamiania PPK w firmach składa się z kilku etapów. Po zatrudnieniu pracownika, przedsiębiorca ma obowiązek zawrzeć umowę o zarządzanie PPK z wybraną instytucją finansową. Może to być towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), powszechne towarzystwo emerytalne (PTE), pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń na życie spełniający określone kryteria [2].

Następnym krokiem jest zawarcie umowy o prowadzenie PPK dla pracowników firmy oraz zgłoszenie ich do programu. Pracodawca musi również zadbać o właściwą komunikację z zespołem dotyczącą zasad działania PPK, praw i obowiązków uczestników oraz możliwości wpływania na wysokość składek.

Cały proces wymaga od przedsiębiorcy znajomości przepisów prawnych oraz współpracy z wybraną instytucją finansową, która będzie zarządzać funduszami PPK. Firmy mają możliwość wyboru spośród co najmniej 18 instytucji finansowych dostępnych na polskim rynku inwestycyjnym [2].

Instytucje zarządzające PPK

Zarządzający PPK muszą spełniać restrykcyjne warunki dotyczące doświadczenia, kapitału własnego i oferty funduszy inwestycyjnych [2]. Instytucje te konkurują między sobą, oferując różne warunki zarządzania funduszami oraz różnorodne strategie inwestycyjne dostosowane do potrzeb uczestników.

Obecnie na polskim rynku działa co najmniej 18 instytucji finansowych oferujących PPK. Wśród liderów rankingu instytucji zarządzających PPK w 2025 roku znajduje się Goldman Sachs TFI, który wyróżnia się szczególnie korzystną relacją zysku do ryzyka [4].

Wybór odpowiedniej instytucji finansowej ma kluczowe znaczenie dla efektywności długoterminowego oszczędzania. Pracodawcy powinni analizować nie tylko koszty zarządzania, ale również historyczne wyniki inwestycyjne, stabilność instytucji oraz jakość obsługi klienta.

System finansowania PPK

Mechanizm finansowania PPK opiera się na trzech źródłach składek. Pracownicy wpłacają minimum 2% swojego wynagrodzenia brutto, pracodawcy dokładają minimum 1,5%, a państwo wspiera system poprzez roczną dopłatę w wysokości 240 złotych oraz 20% rocznej składki pracownika jako dodatkowy bonus [1][2].

Struktura finansowania została zaprojektowana tak, aby zachęcić pracowników do uczestnictwa w programie. Dopłaty państwowe stanowią istotny element motywujący, zwiększając efektywność oszczędzania bez dodatkowego obciążenia dla pracodawców.

Pracownicy mają możliwość zwiększenia swoich składek ponad minimum ustawowe, co pozwala na bardziej intensywne gromadzenie kapitału emerytalnego. Elastyczność systemu umożliwia dostosowanie wysokości składek do indywidualnych możliwości finansowych uczestników.

Fundusze inwestycyjne w PPK

System PPK charakteryzuje się polityką ograniczania ryzyka inwestycyjnego i oferuje fundusze zdefiniowanej daty, których skład aktywów dostosowuje się do wieku uczestnika [3]. Młodsi pracownicy mają większy udział inwestycji w akcje (część udziałowa), podczas gdy starsi uczestnicy mają większy udział w bezpieczniejszych aktywach dłużnych.

Fundusze PPK są tworzone w formie funduszy zdefiniowanej daty (target date funds), gdzie proporcje między różnymi klasami aktywów zmieniają się automatycznie wraz z wiekiem uczestnika. W młodszym wieku przeważają akcje, które oferują wyższy potencjał wzrostu, ale wiążą się z większym ryzykiem.

Przykładowa struktura funduszy pokazuje, że dla osób urodzonych w latach 1963-1967 udział części dłużnej wynosi od 85 do 100% aktywów, natomiast młodsze roczniki mają znacznie większy udział części udziałowej [3]. Takie podejście pozwala na optymalizację ryzyka inwestycyjnego w zależności od horyzontu czasowego do emerytury.

Różnice w obowiązkach firm różnej wielkości

Firmy o różnej wielkości i rodzaju działalności mają różne obowiązki dotyczące wdrożenia i prowadzenia PPK [2]. Większe przedsiębiorstwa często dysponują bardziej zaawansowanymi działami HR i księgowości, co ułatwia im administrowanie programem.

Małe firmy zatrudniające tylko kilku pracowników muszą radzić sobie z tymi samymi obowiązkami co duże korporacje, co może stanowić wyzwanie organizacyjne. Dlatego wiele małych przedsiębiorstw korzysta z usług zewnętrznych firm doradczych lub kancelarii prawnych specjalizujących się w PPK.

Niezależnie od wielkości firmy, wszyscy pracodawcy mają obowiązek zapewnić pracownikom dostęp do PPK oraz prowadzić prawidłową dokumentację związaną z programem. Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować sankcjami finansowymi.

Perspektywy rozwoju PPK

Aktualnym kierunkiem rozwoju jest poszerzenie oferty PPK oraz wzrost liczby uczestników i firm objętych programem. Celem strategicznym jest zwiększenie kapitału emerytalnego Polaków i zapewnienie im dodatkowego bezpieczeństwa finansowego na emeryturze [1][2].

Instytucje finansowe stale rozwijają swoje oferty, wprowadzając nowe rozwiązania technologiczne i udoskonalając strategie inwestycyjne. Konkurencja między zarządzającymi prowadzi do obniżania kosztów i poprawy jakości usług oferowanych uczestnikom PPK.

Planowane są również zmiany regulacyjne mające na celu zwiększenie atrakcyjności programu i zachęcenie większej liczby pracowników do aktywnego uczestnictwa. System PPK ma potencjał stać się jednym z filarów polskiego systemu emerytalnego, uzupełniającym świadczenia z ZUS.

Źródła:

[1] https://pekaotfi.pl/uploads/media/default/0001/22/9e6a8ca3234905e2522a1639a8a25df2919ddf9c.pdf
[2] https://www.analizy.pl/wszystko-o-ppk/24563/instytucje-oferujace-ppk
[3] https://in.pzu.pl/fundusze-ppk
[4] https://www.analizy.pl/raporty/37663/ranking-ppk-maj-2025