Jak zlikwidować IKE i jakie są tego konsekwencje?

Likwidacja Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) wymaga złożenia wniosku o zwrot środków do instytucji prowadzącej konto. Konsekwencją takiego działania jest utrata ulg podatkowych oraz konieczność zapłaty podatku Belki od zysków kapitałowych. Po likwidacji IKE nie będzie już możliwości otwarcia nowego konta tego typu i korzystania z przewidzianych dla niego przywilejów podatkowych [1][3].

Czym jest IKE i jakie daje korzyści

Indywidualne Konto Emerytalne to forma dobrowolnego oszczędzania na emeryturę w ramach III filaru systemu emerytalnego w Polsce. IKE zostało stworzone, aby zachęcić Polaków do samodzielnego odkładania pieniędzy na przyszłość, oferując konkretne korzyści podatkowe.

Główną zaletą posiadania IKE jest możliwość zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki) przy wypłacie środków po spełnieniu określonych warunków wiekowych. To znacząca korzyść, bowiem standardowo zyski z inwestycji podlegają opodatkowaniu stawką 19% [1].

Środki zgromadzone na IKE można inwestować w różne instrumenty finansowe zależnie od tego, w jakiej instytucji prowadzone jest konto – mogą to być fundusze inwestycyjne, akcje, obligacje czy lokaty bankowe. Ta elastyczność pozwala dostosować strategię inwestycyjną do indywidualnych preferencji i tolerancji ryzyka.

Warto zaznaczyć, że wpłaty na IKE są dobrowolne i ograniczone rocznym limitem (który jest corocznie aktualizowany), co pozwala na systematyczne budowanie kapitału emerytalnego w tempie dostosowanym do możliwości finansowych oszczędzającego [1].

Kiedy można wypłacić środki z IKE bez konsekwencji podatkowych

Aby skorzystać z głównej zalety IKE, czyli wypłaty środków bez podatku Belki, należy spełnić określone warunki:

1. Ukończenie 60 lat lub nabycie uprawnień emerytalnych i ukończenie 55 lat
2. Dokonanie wpłat na IKE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych [1]

Po spełnieniu tych warunków, oszczędzający może wypłacić zgromadzone środki w całości lub w ratach, nie płacąc podatku od zysków kapitałowych. To znacząca korzyść, szczególnie dla osób, które systematycznie oszczędzały przez wiele lat i zgromadziły pokaźny kapitał wraz z wypracowanymi zyskami [1].

Warto podkreślić, że warunek dotyczący wpłat w pięciu latach kalendarzowych nie oznacza konieczności wpłacania przez pięć kolejnych lat. Wystarczy, że wpłaty zostały dokonane w dowolnych pięciu latach kalendarzowych w całym okresie oszczędzania na IKE [2].

Procedura likwidacji IKE krok po kroku

Jeśli zdecydujemy się na likwidację IKE przed spełnieniem warunków uprawniających do zwolnienia z podatku, proces przebiega następująco:

1. Złożenie wniosku o zwrot środków – należy skontaktować się z instytucją prowadzącą nasze IKE i złożyć formalny wniosek o zwrot środków. Można to zrobić osobiście w oddziale, przez system bankowości elektronicznej lub listownie, zależnie od procedur danej instytucji [3].

2. Sprzedaż aktywów – po otrzymaniu wniosku instytucja finansowa dokonuje sprzedaży aktywów zgromadzonych na koncie. W przypadku funduszy inwestycyjnych czy akcji proces ten może potrwać kilka dni roboczych [3].

3. Pobranie podatku – instytucja finansowa, jako płatnik podatku, pobierze 19% podatek Belki od wypracowanych zysków. Ważne jest to, że podatek naliczany jest tylko od zysków, a nie od całości zgromadzonych środków [3].

4. Przelew środków – po potrąceniu podatku, pozostała kwota zostanie przelana na wskazany przez nas rachunek bankowy. Czas realizacji przelewu zależy od konkretnej instytucji, ale zwykle nie przekracza kilku dni roboczych [1][3].

Cały proces likwidacji IKE zwykle trwa od kilku dni do około dwóch tygodni, w zależności od rodzaju aktywów zgromadzonych na koncie oraz procedur obowiązujących w danej instytucji finansowej [3].

Konsekwencje finansowe likwidacji IKE przed terminem

Decyzja o przedwczesnej likwidacji IKE wiąże się z kilkoma istotnymi konsekwencjami finansowymi:

1. Podatek od zysków kapitałowych – najważniejszą konsekwencją jest konieczność zapłacenia 19% podatku Belki od wypracowanych zysków. Podatek ten jest automatycznie potrącany przez instytucję prowadzącą IKE, więc nie musimy się martwić o jego rozliczenie [2][3].

2. Utrata historii wpłat na IKE – likwidując konto, tracimy całą historię naszych wpłat. Ma to znaczenie, ponieważ po likwidacji IKE nie można już założyć nowego konta tego typu, co oznacza utratę możliwości korzystania z preferencji podatkowych w przyszłości [1][3].

3. Koszt alternatywny – rezygnując z IKE, tracimy możliwość dalszego gromadzenia środków z myślą o emeryturze w formie zwolnionej z podatku Belki. To może znacząco wpłynąć na wysokość kapitału dostępnego na emeryturze, szczególnie biorąc pod uwagę efekt procentu składanego w długim terminie [1].

Warto zaznaczyć, że w przypadku częściowego zwrotu środków z IKE nie tracimy historii wpłat, co pozwala zachować konto i związane z nim korzyści podatkowe w przyszłości. Ta opcja może być korzystniejszym rozwiązaniem niż całkowita likwidacja konta, jeśli potrzebujemy dostępu tylko do części zgromadzonych środków [2].

Alternatywy dla całkowitej likwidacji IKE

Jeśli rozważamy likwidację IKE, warto najpierw przemyśleć dostępne alternatywy, które mogą pozwolić na zachowanie korzyści podatkowych:

1. Częściowy zwrot środków – IKE umożliwia podjęcie części zgromadzonych pieniędzy bez likwidacji całego konta. W takim przypadku podatek Belki naliczany jest tylko od zysków związanych z wypłacaną kwotą, a historia wpłat pozostaje zachowana. To rozwiązanie pozwala zachować IKE i związane z nim przywileje podatkowe [2].

2. Wstrzymanie wpłat – jeśli nasza sytuacja finansowa nie pozwala na kontynuowanie wpłat, możemy po prostu wstrzymać wpłaty na IKE bez likwidacji konta. Środki pozostaną zainwestowane i będą nadal pracować, a my zachowamy możliwość wznowienia wpłat w przyszłości [1].

3. Zmiana instytucji prowadzącej IKE – jeśli nie jesteśmy zadowoleni z obecnej instytucji finansowej, możemy dokonać transferu środków do innej instytucji bez utraty statusu IKE i związanych z nim korzyści podatkowych. Proces ten nazywany jest transferem i nie wiąże się z koniecznością płacenia podatku Belki [3].

Każda z tych opcji pozwala zachować korzyści podatkowe związane z IKE, dlatego warto je rozważyć przed podjęciem ostatecznej decyzji o likwidacji konta [1][2][3].

Długoterminowe skutki likwidacji IKE

Podjęcie decyzji o likwidacji IKE może mieć znaczące długoterminowe konsekwencje dla naszych finansów osobistych:

1. Brak możliwości ponownego założenia IKE – po likwidacji konta nie można już otworzyć nowego IKE i korzystać z przewidzianych dla niego ulg podatkowych, co stanowi trwałą utratę możliwości optymalizacji podatkowej inwestycji emerytalnych [1][3].

2. Wpływ na przyszłe świadczenia emerytalne – rezygnacja z IKE oznacza utratę narzędzia służącego do budowania dodatkowego kapitału emerytalnego, co może przełożyć się na niższy standard życia na emeryturze, szczególnie biorąc pod uwagę prognozy dotyczące stopy zastąpienia w polskim systemie emerytalnym [1].

3. Utrata korzyści wynikających z długoterminowego inwestowania – IKE jest instrumentem zaprojektowanym z myślą o długoterminowym oszczędzaniu. Likwidując konto przedwcześnie, tracimy potencjalne zyski wynikające z efektu procentu składanego, który jest szczególnie widoczny w długim horyzoncie czasowym [2].

Decyzja o likwidacji IKE powinna być zatem dobrze przemyślana i podejmowana ze świadomością wszystkich krótko- i długoterminowych konsekwencji [1][2][3].

W jakich sytuacjach warto rozważyć likwidację IKE

Mimo wszystkich korzyści związanych z posiadaniem IKE, istnieją sytuacje, w których likwidacja konta może być uzasadniona:

1. Pilne potrzeby finansowe – jeśli znaleźliśmy się w trudnej sytuacji finansowej i potrzebujemy natychmiastowego dostępu do środków, likwidacja IKE może być niezbędna, szczególnie gdy inne źródła finansowania nie są dostępne [2].

2. Zmiana planów emerytalnych – jeśli nasza strategia emerytalna uległa znaczącej zmianie, na przykład planujemy emigrację do kraju o innych zasadach podatkowych, likwidacja IKE może wpisywać się w nową strategię finansową [3].

3. Inne możliwości inwestycyjne – w niektórych przypadkach mogą pojawić się wyjątkowo atrakcyjne możliwości inwestycyjne, które przewyższają korzyści z IKE, nawet po uwzględnieniu konsekwencji podatkowych. Należy jednak bardzo ostrożnie analizować takie sytuacje, aby uniknąć decyzji podejmowanych pod wpływem chwilowych emocji [1].

Niezależnie od powodu, decyzja o likwidacji IKE powinna być poprzedzona dokładną analizą wszystkich za i przeciw, najlepiej po konsultacji z doradcą finansowym, który pomoże ocenić jej wpływ na całościową sytuację finansową [1][2][3].

Źródła:

[1] https://www.ing.pl/indywidualni/oferta-emerytalna/ike
[2] https://moneteo.com/artykuly/wyplata-ike-ikze-ppk-ppe-przed-terminem
[3] https://inwestomat.eu/jak-wyplacic-pieniadze-z-ike/