Jak działa IKE i IKZE w praktyce?

IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) i IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego) to prywatne konta emerytalne III filaru z ulgami podatkowymi, umożliwiające samodzielne oszczędzanie na przyszłą emeryturę poprzez inwestowanie z preferencyjnym opodatkowaniem i ochroną kapitału [1][2][4]. Poniżej znajduje się szczegółowe wyjaśnienie, jak funkcjonują oba rozwiązania w praktyce.

Podstawowe zasady funkcjonowania IKE i IKZE

Oba produkty, IKE oraz IKZE, są regulowane przez ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r., co zapewnia im jednolite reguły prawne oraz nadzór [1]. Konta te są „obudową” dla inwestycji osób fizycznych, które samodzielnie gromadzą środki na przyszłość, korzystając z określonych ulg podatkowych [1][2][4]. W obu przypadkach środki pozostają w pełni prywatne, a ich właściciel ma decyzyjność co do wyboru formy i instytucji prowadzącej konto [1][2].

Główną różnicą między tymi produktami jest sposób zastosowania ulgi podatkowej — w IKE korzyści podatkowe pojawiają się przy wypłacie środków, natomiast w IKZE już podczas wpłacania kapitału, ponieważ roczne wpłaty można odliczyć od podstawy opodatkowania w PIT [2].

Kto i jak może założyć IKE lub IKZE?

IKE i IKZE są dostępne dla każdej osoby fizycznej, która rozlicza się podatkowo w Polsce — niezależnie od tego, czy podlega opodatkowaniu według zasad ogólnych, ryczałtem czy podatkiem liniowym [7]. Aby otworzyć konto, należy wybrać instytucję finansową (np. TFI, bank, dom maklerski) i podpisać umowę o prowadzenie konta [1][2][4]. Cały proces jest przejrzysty i ustandaryzowany przez regulacje ustawowe [1].

Limity wpłat na IKE i IKZE

Corocznie ustalane limity wpłat mają kluczowe znaczenie dla możliwości korzystania z preferencji podatkowych na obu kontach. Limit wpłat na IKE w 2025 roku wynosi 26 019 zł, natomiast limit wpłat na IKZE wynosi 10 407,60 zł (osoby fizyczne) lub 15 611,40 zł (osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą) [1][2][3][4][5][8][9][10]. Limity te powiązane są bezpośrednio z przeciętnym wynagrodzeniem miesięcznym w gospodarce narodowej i podlegają corocznej waloryzacji [1][3][4][5][6][7][8][9][10].

Ulgi podatkowe: mechanizm działania

W przypadku IKE inwestor nie odlicza wpłat od dochodu w rocznym rozliczeniu podatkowym. Kluczową korzyścią podatkową jest zwolnienie zgromadzonych i inwestowanych środków z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki), jeśli wypłata następuje po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego lub wskazanych w ustawie okolicznościach [2]. Dodatkową korzyścią jest brak podatku od spadków i darowizn przy dziedziczeniu środków [2].

Dla IKZE największym atutem jest roczna preferencja podatkowa — wpłaty na to konto w danym roku kalendarzowym można w całości odliczyć od podstawy opodatkowania w PIT, co realnie skutkuje zwrotem 12%, 19% lub 32% w zależności od zastosowanej stawki podatkowej [2]. Jednakże przy wypłacie całość środków podlega jednorazowemu zryczałtowanemu opodatkowaniu w wysokości 10% [2].

Wypłata i przenoszenie środków

Wypłaty kapitału mogą odbywać się po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego ustawowo albo w szczególnych przypadkach, takich jak ciężka choroba bądź śmierć posiadacza konta [2]. W obu systemach wypłata środków zgromadzonych na koncie bez zachowania warunków ustawowych skutkuje utratą preferencji podatkowych i koniecznością rozliczenia się z podatku od zysków (w IKE) lub według stawek PIT (w IKZE) [2].

Środki zgromadzone na IKZE można — poza wypłatą — przenieść na inne IKZE, zachowując prawa nabyte i ciągłość ulgi podatkowej [2]. W przypadku dziedziczenia IKE nie ma podatku od spadków ani darowizn [2].

Komponenty i mechanizmy inwestowania

Indywidualne Konto Emerytalne umożliwia inwestowanie środków według wyboru właściciela konta — mogą to być fundusze inwestycyjne, rachunki maklerskie, lokaty, obligacje czy polisy inwestycyjne [2]. Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego działa analogicznie pod względem oferty inwestycyjnej, lecz różnice dotyczą momentu i formy uzyskiwanych ulg podatkowych [2].

W praktyce oba typy kont stanowią narzędzie do długoterminowego, systematycznego oszczędzania przy zwiększonej ochronie zgromadzonych zysków przed podatkami [1][2][4].

Dla kogo są IKE i IKZE?

Konta IKE i IKZE skierowane są do osób fizycznych, najczęściej planujących długoterminowe oszczędzanie, które chcą samodzielnie zwiększyć poziom swojej przyszłej emerytury. Korzystać mogą zarówno pracownicy, jak i osoby prowadzące własną działalność gospodarczą [7]. Dostępność kont nie jest ograniczona wiekiem — rozpocząć oszczędzanie można już po uzyskaniu pełnoletniości [1][2][4].

Podsumowanie: najważniejsze informacje w pigułce

IKE i IKZE to narzędzia do prywatnego oszczędzania emerytalnego z istotnymi ulgami podatkowymi, regulowane szczegółowo przepisami ustawowymi [1][2][4]. IKE umożliwia inwestowanie bez podatku Belki oraz przekazanie środków spadkobiercom bez podatku od spadków, natomiast IKZE oferuje bieżące ulgi podatkowe, które zwiększają zwrot podatku w PIT na bieżąco, lecz obciążone są 10% podatkiem przy wypłacie [2]. Limity wpłat są powiązane z przeciętnym wynagrodzeniem i wzrastają corocznie, co pozwala korzystać z coraz wyższych preferencji podatkowych [1][3][4][5][6][7][8][9][10].

Źródła:

• [1] https://gielda.ai/artykuly/ike-i-ikze-w-2025-limity-ulgi-pit-strategie-etf-i-symulacje/
• [2] https://www.analizy.pl/tylko-u-nas/38737/ike-i-ikze-2025-zasady-i-limity
• [3] https://marciniwuc.com/ike-czy-ikze-co-sie-bardziej-oplaca-kalkulator-kompletny-przewodnik/
• [4] https://www.uniqa.pl/porady-emerytura-i-inwestycje/ikze-co-to-jest-kto-moze-skorzystac-z-indywidualnego-konta-emerytalnego/
• [5] https://investors.pl/wszystko-o-inwestowaniu/oszczedzanie-na-emeryture/ike
• [6] https://www.gov.pl/web/rodzina/roczny-limit-wplat-na-ikze
• [7] https://www.pkopte.pl/ikze/
• [8] https://www.nn.pl/dla-ciebie/emerytura-i-finanse/ike-ikze/ike
• [9] https://www.aliorbank.pl/biuro-maklerskie/emerytura/ike-ikze-fundusze.html
• [10] https://www.bm.pkobp.pl/oferta/konta-emerytalne