Jak banki oceniają zdolność kredytową klientów?

Zdolność kredytowa to kluczowy parametr, według którego banki decydują o udzieleniu kredytu. Ocenia ona możliwość klienta do spłaty zobowiązania w przewidzianym terminie razem z odsetkami, a jej poziom bezpośrednio wpływa na decyzję kredytową banku^[2]. Już na etapie składania wniosku bank szczegółowo analizuje sytuację finansową klienta, prognozuje ryzyko i kalkuluje, czy klient będzie w stanie sprostać regularnym płatnościom^[3].

Jak banki definiują i rozumieją zdolność kredytową?

Zdolność kredytowa to bilans między oczekiwanymi dochodami klienta a kosztami obsługi długu oraz bieżącymi zobowiązaniami finansowymi^[2]. Dla banków jest wskaźnikiem ilościowym i jakościowym, na który składają się m.in. wysokość dochodów, stabilność zatrudnienia, stałe koszty życia oraz historia kredytowa klienta odnotowana w rejestrach zewnętrznych (np. BIK)^[2][3]. Oceniana jest zmiennie – reaguje na sytuację gospodarczą, poziomy stóp procentowych oraz politykę kredytową banków^[2][3].

Jakie czynniki finansowe analizują banki?

Banki biorą pod uwagę szereg czynników, aby precyzyjnie określić zdolność kredytową. Kluczowe znaczenie mają:
– wysokość miesięcznych dochodów netto,
– stałe wydatki gospodarstwa domowego,
– historia spłat kredytów z ostatnich lat,
– aktualne zadłużenie w innych instytucjach,
– rodzaj i stabilność źródła dochodów^[2][3].
Oprócz tego, banki uwzględniają ogólną kondycję rynku – np. wysokość stóp referencyjnych (WIBOR), co przekłada się bezpośrednio na koszt kredytu i wpływa na symulacje finansowe prowadzone podczas analizy klienta^[2][4].

Ocena zdolności kredytowej – szczegółowy proces

Proces oceny składa się z kilku kluczowych etapów:
1. Analiza dokumentów finansowych – zaświadczeń o dochodach i ich źródle.
2. Określenia wysokości miesięcznych wydatków gospodarstwa domowego.
3. Weryfikacji bazy BIK pod kątem wcześniejszych zobowiązań i terminowości spłat.
4. Kalkulacji kosztów przyszłego kredytu, początkowo na rzeczywistych warunkach rynkowych, a następnie przy założeniu wyższych stóp procentowych (bufor ostrożnościowy)^[2].
Zastosowanie formalnych modeli i algorytmów pozwala bankom na precyzyjną i wielowymiarową ocenę ryzyka, jak również lepsze dostosowanie oferty do aktualnej sytuacji makroekonomicznej^[2][3].

Rola stóp procentowych i mechanizm bufora ostrożnościowego

Wysokość stóp procentowych (np. WIBOR) bezpośrednio kształtuje koszt obsługi kredytu. Zmiany tych wartości mają istotny wpływ na zdolność kredytową, gdyż wyższy koszt obsługi oznacza większy udział zobowiązań w budżecie klienta, co może ograniczyć zdolności spłacania zaciągniętego kredytu^[2][3][4]. Od lutego 2023 roku banki w Polsce stosują bufor ostrożnościowy – dla każdego wniosku kredytowego przyjmują wyższe oprocentowanie, o 5 punktów procentowych ponad faktyczne, aby zabezpieczyć się przed ryzykiem wzrostu kosztów kredytu w przyszłości (czyli np. dla realnej stawki 9% oceniają na poziomie 14%)^[2].

Zmiany na rynku kredytowym i ich wpływ na analizę zdolności kredytowej

W 2025 roku obserwuje się wyraźny wzrost liczby udzielanych kredytów gotówkowych oraz mieszkaniowych – o 21,6% i 11,6% względem analogicznego okresu 2024 roku^[1]. Jest to związane m.in. z obniżeniem WIBOR: WIBOR 3M spadł z 5,85% w kwietniu 2025 do 4,70%, a WIBOR 6M z 5,74% do 4,56%, co przełożyło się na poprawę zdolności kredytowej znacznej grupy klientów^[2]. Pomimo wzrostu udzielonych kredytów, w pierwszym kwartale 2025 roku udzielono o 25% mniej kredytów hipotecznych rok do roku, jednak wzrosła wartość udzielanych kredytów o 2,7% – świadczy to o poprawie zdolności finansowej wnioskodawców i skłonności banków do większych kwot^[3].

Co jeszcze wpływa na zdolność kredytową?

Banki przykładają obecnie coraz większą wagę do stabilności i regularności dochodów oraz spłat wcześniejszych zobowiązań. Celem jest zminimalizowanie ryzyka powstawania niespłaconych należności w przyszłości^[2]. Płynność na rynku, stabilizacja cen nieruchomości, a także działania nadzoru bankowego (np. wprowadzenie bufora ostrożnościowego) mają kluczowe znaczenie w bieżącej polityce kredytowej^[2][3][4].

Podsumowanie: jak banki oceniają zdolność kredytową klientów w 2025 roku?

Banki stosują formalne, wieloetapowe procedury oparte o analizę dochodów, kosztów i zobowiązań, historii kredytowej z BIK i prognozowanych kosztów finansowania. Kluczową rolę odgrywa wysokość stóp procentowych oraz mechanizm bufora ostrożnościowego, który skutecznie zabezpiecza bank przed ryzykiem wzrostu kosztów obsługi kredytu. Dynamiczne zmiany makroekonomiczne, takie jak spadek WIBOR czy rosnąca liczba zaciąganych kredytów, sprawiają, że zdolność kredytowa Polaków stale się zmienia i podlega ciągłej ocenie oraz dostosowywaniu przez banki^[1][2][3][4].

Źródła:

1. https://prnews.pl/bik-dane-o-rynku-kredytowym-w-kwietniu-2025-roku-484154
2. https://www.totalmoney.pl/artykuly/ranking-zdolnosci-kredytowej
3. https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Raport-AMRON-SARFiN-1-2025
4. https://www.ey.com/pl_pl/newsroom/2024/11/banki-analiza-3q2024